Met Wervel schreef de Japanse auteur Saou Ichikawa een debuut dat maatschappelijk schuurt. Shaka, het jonge vrouwelijke hoofdpersonage dat afhankelijk is van een rolstoel en een beademingsapparaat, is niet het stereotype van de 'inspirerende gehandicapte'. Ze is een volledige mens, met verlangens, boze gedachten en een scherpe blik op de wereld die haar naar de zijlijn duwt. Vanaf de eerste pagina's laat Ichikawa zien dat ze een meester is in het verbeelden van een innerlijk leven dat even rijk als pijnlijk is, en dat ze geen concessies doet aan wat 'gemakkelijk' of 'invoelbaar' zou zijn voor de gemiddelde lezer.

Shaka brengt haar dagen door in een benauwde ministudio, waar ze leest, erotische fictie schrijft en studeert. Ze overweegt haar scriptie te wijden aan Tomoko Yonezu, een radicale feminist die in de jaren 70 aandacht vroeg voor uitsluiting en institutioneel validisme in Japan. Een van haar beruchtste acties - de Mona Lisa in Tokio besmeuren met rode verf - krijgt in de roman een emblematische betekenis. Via Shaka's fascinatie voor Yonezu verbindt Ichikawa een persoonlijke strijd met historische radicaliteit, en verweeft ze fictie met activistische geschiedschrijving. Het is een subtiele, maar krachtige strategie om te laten zien hoe onderdrukking systemisch is, én hoe tegenstand mogelijk blijft, zelfs als die onder de radar blijft.

Ongeremd leven

Wat Wervel uitzonderlijk maakt, is de manier waarop het fysieke bestaan van Shaka niet wordt neergezet als obstakel voor haar autonomie, maar als het centrale terrein van haar strijd. Haar lichaam is niet passief, het wil seks, kennis, abortus, verhalen, ruimte - kortom: het wil ongeremd leven. In plaats van haar falende lijf in te zetten als metafoor voor beperking of tragiek, maakt Ichikawa het tot een arena waarin kracht, kwetsbaarheid, verlangen en woede voortdurend met elkaar botsen.

Ichikawa leeft zelf met een spieraandoening en heeft zowel een rolstoel als beademing. Wervel werd jarenlang afgewezen door uitgeverijen, maar in 2023 won Ichikawa met het boek als eerste auteur met een zware lichamelijke beperking de prestigieuze Akutagawa-prijs.

Wervel weigert troost te bieden of harmonie te suggereren waar die ontbreekt. In een van de scherpste passages hekelt Shaka de romantisering door valide lezers van “de geur van papierboeken”, een geur die voor haar symbool staat voor pijn, omdat ze bij het hanteren van een fysiek boek haar wervelkolom verder voelt instorten. Zulke passages confronteren je met de privileges van het gezonde lichaam - waarvan we ons vaak niet bewust zijn - en met de structurele afwezigheid van lichamen zoals dat van Shaka in de literaire ruimte.

Wervel telt slechts iets meer dan honderd pagina's: de plot ontwikkelt zich razendsnel, het einde laat veel onuitgesproken en verwart. Maar net dat ongemak is essentieel. Ichikawa kiest bewust voor een vorm die geen catharsis biedt, maar de lezer ongemakkelijk en vol vragen achterlaat. Het gaat haar er niet louter om een verhaal te vertellen, ze wil reflectie, confrontatie, en - uiteindelijk - de prikkel tot handelen opwekken.

Wervel is een compromisloze roman over lichamelijkheid, autonomie en zichtbaarheid. Hij laat zien wat er gebeurt als de grenzen van representatie worden opgerekt. Er is geen happy end, geen verlossing, geen magisch genezingsverhaal - alleen een rauwe inkijk in de realiteit van een wereld die mensen met een beperking structureel negeert. Dit verhaal is een schreeuw, niet om medelijden, maar om erkenning.

Een kritische psychologische novelle over een vrouw met een aangeboren spierziekte die online erotische verhalen schrijft. Shaka Izawa is geboren met een spierziekte, waardoor ze permanent in een zorginstelling woont. Haar verzorgers zien haar als een verlegen en dankbaar type, maar in het geheim schrijft ze erotische verhalen die online publiceert onder het pseudoniem ‘Boeddha’, in een poging macht en autonomie te verwerven Haar online persona levert haar aanzienlijke inkomsten en aandacht op. Maar dan wordt ze plots ontdekt door een nieuwe mannelijke verzorger, die haar online alter ego al enige tijd volgt… De novelle geeft een kritisch perspectief op de vlucht naar de online wereld wanneer de echte wereld geen ruimte biedt voor persoonlijke expressie. In directe en veelal cynische stijl geschreven. Geschikt voor een brede tot literaire lezersgroep. Bevat expliciete seksscènes. ‘Wervel’ is Saou Ichikawa’s debuutroman.

Naast romans over boekwinkels en theeceremonies komt er ook verontrustender fictie uit Japan, zoals de novelle Wervel van Saou Ichikawa (46). Met haar debuut won ze de belangrijkste Japanse literaire prijs.

Vertelster Shaka lijdt aan myotubulaire myopathie, een zeldzame spierziekte. De s-bocht in haar wervelkolom is zo extreem dat haar rechterlong wordt ingedrukt. De consequenties daarvan worden door de vertelster droogjes opgeschreven, maar zijn lastig te visualiseren. Duidelijk is dat Shaka's conditie haar gevangen houdt in een kamer van een verzorgingstehuis,

Het boek opent met een pornoscène uit een verhaal dat Shaka aan het schrijven is. Door de inspanning hoopt het slijm zich op in haar luchtpijp, en gaat het alarm van haar beademingstoestel af. De schuimige prut wordt met een slurpend geluid afgevoerd. Je proeft hoe Ichikawa de lezer met sardonisch plezier confronteert met dat haperende lichaam, zowel in lijden als in genot. Ichikawa lijdt zélf aan de spierziekte congenitale myopathie.

Strijdbaarheid en cynisme klinken door in deze provocatieve, geestige én pijnlijke vertelling over de schijnbaar schuchtere Shaka, die ontsnapt in vulgaire tweets, bizarre porno en een gecompliceerde, seksuele relatie met haar verzorger.